2023.

Polazište da „arhitektura treba da poveže prethodno s kasnijim” (Kim, 2015) postavlja nas u ravan posmatranja okolnosti u kojoj je neophodno usklađivanje prošlosti i sadašnjosti, odnosno uspostavljanje kontinuiteta. Analizom predstavljenih projekata u okviru manifestacije istražujemo koncept „kulturnog kontinuiteta” (ili „kontinuiteta sećanja”) što evocira „jedinstveni identitet” mesta u arhitektonskom oblikovanju sadašnjosti, koji je potraga za identitetom u arhitekturi (Abuorf, Vafi, 2020). Istovremeno prateći linije kontinuiteta stvaralaštva prethodnih generacija i prepoznajući njihove vrednosne stavove u radovima sledbenika, osvešćujemo prisustvo pozitivne tradicije u ostvarenjima predstavnika generacije arhitekata koja tek stupa na scenu. U okviru 18. BINA 2023. programa, pored predstavljanja kvalitetne savremene arhitekture kod nas i u svetu, bavimo se kulturom sećanja i razumevanjem vrednosti nasleđa.

IZLOŽBE

DALJINA KOJA SPAJA, BRATISLAV TOŠKOVIĆ
→ KCB Likovna Galerija, Knez Mihailova 6

Beogradska internacionalna nedelja arhitekture – naš ARHITEKTONSKI PROZOR u svet ove godine otvarila je svoj 18. prozor. U ovaj prozorski okvir uramila se Finska iz koje je u altovskom duhu u naš prostor zakoračio Bratislav Tošković – donoseći s finskog severa obilje projekata, objekata, muzike, atmosfere složenih u izložbu kojom se otvara ovogodišnji Festival arhitekture. Tošković je putem ove izložbe podelio svoja dostignuća za koja mu je Veće velike nagrade Udruženja arhitekata Srbije dodelilo Veliku nagradu arhitekture za životno delo za 2021. godinu, koja se nadovezuje na poslednju u nizu – nagradu dobijenu na Festivalu arhitekture u Amsterdamu 2018. godine. U višedecenijski profesionalni put utkana je jedna retka ljudska osobina koja krasi Toškovića, a to je doslednost u punom smislu te reči. Osobina čiji je temelj posvećenost. Širok spektar projekata različitih po nameni: komercijalnih, zdravstvenih, proizvodnih, poslovnih, od objekata velike kvadrature do male trafo-stanice povezuje Toškovićeva doslednost u primeni najviših kriterijuma, što mu i omogućava da u kontinuitetu postiže vrhunske arhitektonske i graditeljske rezultate. Bratislav Tošković jedan je od retkih stranaca koji je od prve stepenice stigao do najviše – vodećeg arhitekte i partnera u firmi PARVIAINEN (sada OLLA ARCHITECTURE), koja ima šezdeset godina dugu tradiciju i nalazi se u vrhu vodećih projektantskih ustanova u Finskoj.

ARHITEKTURA U ŠPANIJI U 21. VEKU: PROCVAT ARHITEKTURE KROZ VIZURU RIKARDA SANTONHE
→ Galerija Instituta Servantes, Čika Ljubina 19

Rikardo Santonha je na BINA2023 učestvovao izložbom „Arhitektura u Španiji u 21. veku: procvat arhitekture kroz vizuru Rikarda Santohe”. Kroz ove fotografije, Santonha objašnjava evoluciju rastuće Španije koja je tokom ovog veka naučila da se prilagođava novom vremenu, stvarajući suštinsku infrastrukturu neophodnu za komunikaciju i funkcionisanje svake zemlje. Fokusirajući se na značaj koji komunikacija ima u oblasti arhitekture i inženjerstva, Santonha fotografijama komunicira, materijalizuje, uvodi i dešifruje izgrađeni projekat. Od najjednostavnijih opipljivih aspekata, njegove fotografije transformišu, redukuju, sugerišu – navodeći gledaoca da zadrhti. Santonha, na kraju, pretvara fotografiju u komunikacioni alat za građevinske i arhitektonske radove, uvodeći nov način razumevanja pojma teritorije. Santonha svojim kadrovima i „poemama svetlosti” generiše viziju prostora u kojima se može živeti.
Organizacija: BINA, Ambasada Španije u Beogradu, Institut Servantes

NAGRADA PIRANEZI 2022.
→ Likovna Galerija, Knez Mihailova 6

Ove godine izložbu „Nagrada Piranesi” dopunila je i posebna postavka „Piranesi 30” posvećena Piranesi časopisu (prvi međunarodni srednjoevropski časopis za kulturu životne sredine) koji slavi 30 godina postojanja (prva edicija izašla je 1992). Na izložbi u Beogradu bilo je prikazano preko pedeset radova, realizacija arhitekata i studentskih projekata koje je nominovalo jedanaest (11) nacionalnih selektora iz jedanaest (11) evropskih država (Austrija, Hrvatska, Bosna i Hercegovina, Češka, Grčka, Mađarska, Italija, Slovačka, Slovenija, Srbija, Crna Gora), realizovanih u poslednje dve godine. Međunarodni žiri dodelio je nagradu i priznanja Piranesi 2022. U ovoj četvrtoj sezoni za Srbiju na Piranskim danima arhitekture (PDA), po treći put uključena je i srpska studenska selekcija. Selektor za Srbiju bio je slovenačko-srpski arhitekta Andrej Strehovec.

PONESI SVOJ PROJEKAT
→ Skandinavski paviljon, Mila Milutinovića 1

BINA tim ovim načinom želi da afirmiše i inicira povezivanje mladih autora ka formiranju BINA ALUMNI KLUBA, kreativnog huba koji bi uspotavio nove mreže mladih profesionalaca u udruživanju i deljenju znanja i iskustva, kao i razvoja ideja preko multidisciplinarnih projekata, putem kojih bi učestvovao u razvoju evropskih iskustava u promovisanju arhitekture kao dela kulture. Ove godine su na izložbi prikazani radovi i realizacije Space Love Studija.

TO DWELL:BEST
→ Galerija FLU, Knez Mihailova 53

Arhitektonski susreti predstavljeni tokom BINE 2023 u saradnji sa Savezom likovnih umetnika Južnog Tirola (SKB) u galeriji Fakulteta likovnih umetnosti dali su uvid u pristupe različitih kreativnih prostora kao i kreativnih perioda. Izložba je bila koncipirana oko engleskog izraza „to dwell“ – koji se odnosi na privremeni boravak, produženi period boravka ili čak na egzistencijalnu težnju za prisustvom. Posetioci su suočeni sa izložbom koja pruža uvid u proces i rezultat arhitektonskog stvaralaštva. Šest arhitekata – uključujući tri iz Beograda i tri iz Južnog Tirola – pripadaju različitim generacijama. Timovi mladih arhitekata, kao i onih u srednjim i zelim godinama predstavili su svoj kreativni rad na osnovu tri rada po timu. Prikazani projekti omogućili su posetiocima da urone u individualne dizajnerske inspiracije i lične forme predstavljanja.
Kustos:  David Kalas
Organizacija: SKB – Udruženje umetnika Južnog Tirola, BINA
Učesnici: Aleksandar Stjepanović, AKVS arhitektura, Otmar Bart, Martin Gruber Arhitekta, NAEMAS Arhitektonski koncepti, SARDO Arhitekti

ARHITEKTURA. SKULPTURA. SEĆANJE. UMETNOST SPOMENIKA JUGOSLAVIJE 1945–1991.
→ Knez Mihailova, ispred Kulturnog centra Beograda

Sredinom marta 2019. Galerija DESSA, časopis ab-Architect’s Bulletin i platforma Architectuul počeli su da pripremaju izložbu i publikaciju pod nazivom Arhitektura. Skulptura. Sećanje. Spomenička umetnost Jugoslavije 1945–1991. Kustosi su na osnovu velike arhitektonske i umetničke vrednosti objekata, te izuzetnih idejnih kvaliteta prostornih rešenja, odabrali 33 spomenika i memorijalna kompleksa iz svih republika i autonomnih pokrajina bivše Jugoslavije. Ovo nije bio lak zadatak jer se na pomenutoj teritoriji nalazi mnogo izuzetnih memorijalnih ostvarenja. Gostovanja izložbe u drugim državama bivše Jugoslavije podrazumevaju dodavanje prvobitnoj selekciji tri do pet spomenika od strane države u kojoj izložba gostuje, a pripreme se vrše u saradnji s raznim stručnjacima: autorima, fotografima, te institucijama s prostora bivše Jugoslavije i šire. Ovakva kolaboracija postavila je temelje za buduću saradnju. Na izložbi u Beogradu u junu 2023 bilo je prikazano 52 spomenika.
Koncept: Galerija Dessa, ab-Architect’s Bulletin, platforma Architectuul
Kustosi: Boštjan Bugarič, Kristina Dešman, Maja Ivanič, Špela Kuhar, Eva Mavsar, Špela Nardoni Kovač, Damjana Zaviršek Hudnik
Kustos srpske selekcije 2023: Jelica Jovanović
Suogranizacija: BINA

U okviru pratećeg programa izložbe održan je razgovor sa kustosima i predavanje o umetnilkom projektu australijskog umentika D. A. Kalfa sa temom Spektralne geologije: spomenički lokaliteti kao živi arhivi, kao i izlet tokom kog su posećeni spomenici u Kragujevcu, Kraljevu, Kruševcu, Nišu, Leskovcu i Vlasotincu.

ŠETNJE

Tematske šetnje kroz arhitekturu grada namenjene najširoj publici organizuju se svake godine u saradnji sa različitim organizacijama, pojedincima i institucijama. Ovogodišnja BINA u svoj program uvrstila je četiri šetnje: Arhitektura Mihajla Mitrovića, Bogdan Bogdanović – Arhitektura i sećanje: Jevrejsko groblje u Beogradu, Odgonetanje zagonetke – tragom arhitekture Alekseja Brkića, Francuska Ambasada i Spomenik zahvalnosti Francuskoj, i dva izleta Vreme arhitekture u Valjevu i Putevima Revolucije: spomenici NOB-a u Srbiji danas.

SEMINAR / PREDAVANJA /
RADIONICE / EU PROJEKTI

ARHITEKTI/PROJEKTANTI/PRAKTIČARI

Arhitekti/projektanti/praktičari je serija predavanja za profesionalce posvećene usavršavanju i unapređenju znanja u povezivanju arhitekture i najnovijih tehničko-tehnoloških i inovativnih proizvoda i materijala. Predavanja imaju cilj da nadograde profesionalna arhitektonska, projektantska i praktična iskustva, kao i da pronadju održiva rešenja koja su okrenuta budućnosti arhitekture. Seminar je održan u poslovnom objektu NCR campus uz šetnju kroz objekat i razgovor sa arhitektom Vladimirom Lojanicom, koji je projektovao ovu zgradu.
Učesnici / predavači: Vladimir Lojanica, Mapei, Eurodom, Knauf, Aco, Arhibet, Alumil, Space Love Studio

LINA (UČENJE, INTERAKCIJA I UMREŽAVANJE U ARHITEKTURI)
RAZUMETI KAKO GRAD RASTE, Rezidencijalni program 2023.

Na tragu i sa iskustvom stečenim tokom šest godina trajanja i kreativnog rada u okviru EU platforme Future Architecture/Budućnost arhitekture različite evropske institucije i organizacije koje deluju u polju arhitekture okupile su u novoj platformi. LINA je mreža koja povezuje istaknute aktere s kulturne scene s novim praktičarima i misliocima u arhitekturi. Cilj mreže je da usmeri arhitektonski sektor ka održivim, cirkularnim i čistim praksama, da poveže postojeće napore u ujedinjeni LINA arhitektonski program i istakne nove glasove koji se pojavljuju, dajući im međunarodnu platformu.

Ubrzan rast grada, uslovljen velikim prilivom stanovništva kao posledicom političkih i društvenih promena u poslednjih trideset godina, doveo je do velikih promena u urbanom tkivu Beograda. Građani glavnog grada često govore o ugroženom identitetu grada, problemima u funkcionisanju, neadekvatnoj infrastrukturi, zagađenosti. Nasuprot tome stoje neupitni kvaliteti, 7.000 godina neprekinute urbane istorije, položaj na ušću dve velike plovne reke, preklapanje brojnih kulturnih uticaja, ali i nebrojena rušenja i ponovna građenja kao posledica života na limesu, burne istorije i ratnih razaranja koja se ponavljaju u proseku svakih 40–50 godina. Pozvali smo u Beograd predstavnike mladih kreativaca da tokom boravka iz svoje perspektive, kroz različite medije, daju uvid u mogućnosti razvoja Beograda. Njihova interesovanja su različita, ali se zajedno dotiču tema koje su ključne za razvoj svakog velikog grada.

Učesnici: Frančeska Kokijara i Sergios Strigklojanis (Grčka), Rebeka Bratož Gornik (Slovenija), spaceforfuture.org (Nemačka/Austrija)

DOBAR URBANI ŽIVOT 3
(EFEMERNE) PROSTORNE PRAKSE: KRAGUJEVAC

GOOD URBAN LIFE projekat 2023. godine ušao je u četvrtu godinu realizacije Good Urban Life formata koji svake godine variraju zavisno od tematskog fokusa kao i lokacije realizacije programa. Kao poseban BINA program ove godine realizovan je u Kragujevcu u saradnji sa Katedrom za unutrašnju arhitekturu Filološko-umetničkog fakulteta. Prošlogodišnji koncept interakcija u javnom prostoru ostao je glavna tematska okosnica s tim da je u kontekstu Kragujevca bio usmeren na efemerne prostorne prakse. Kragujevac je odabran kao lokacija ove programske celine, domaćin dobrog urbanog života, usled aktuelnih projekata na temu efemernih prostornih praksi, kao i u cilju decentralizacije BINA-e, koja deo programskih aktivnosti realizuje sa institucijama, udruženjima i akterima izvan područja Beograda, koji deluju u oblasti arhitekture i urbanizma, edukacije i kulture uopšte. U Kragujevcu je GUL nastavio da testira programske formate na odabranim lokacijama gradeći sve bogatiju bazu i vokabular GOOD URBAN LIFE- a.

Koncept: Jelena Brajković i Natalija Bogdanović
Organizatori: BINA i Filološko-umetnički fakultet, Univerzitet u Kragujevcu
Učesnici: Dr Jelena Brajković, Arhitektonski fakultet, Univerzitet u Beogradu; Dr Pavle Stamenović, Arhitektonski fakultet, Univerzitet u Beogradu; Natalija Bogdanović, Filološko-umetnički fakultet / FILUM, Univerzitet u Kragujevcu; Elena Džinović, Tamara Nešić, Easa Srbija; Lazar Mandić, JP Urbanizam Kragujevac; dr Bojana Pašajlić, Filološko-umetnički fakultet/FILUM, Univerzitet u Kragujevcu; Ivan Radulović, glavni urbanista grada Kragujevca;  Nevena Matić, Danijela Aksić, Katarina Todorović, Jovana-Mogić Sretenović, Ognjen Pavlović, studenti treće godine FILUM-a

REVITALIZACIJA MODERNISTIČKIH NASELJA – SLUČAJ CERAK
→ Likovna galerija KCB, Knez Mihailova 6

Naselje Cerak vinogradi (Cerak I i Cerak II) postalo je 2019. prvo modernističko stambeno naselje stavljeno pod ingerenciju Zavoda za zaštitu spomenika kulture Grada Beograda. Danas ovo naselje, kao i ostala arhitektonski vredna stambena naselja iz tog perioda, vapi za rekonstrukcijom. Treba obnoviti parter koji je vrlo pažljivo i funkcionalno projektovan, srediti fasade, urediti prilaze, parkinge, zelenilo, obnoviti infrastrukturu… A građani koji su u međuvremenu postali vlasnici stanova to ne mogu da finansiraju. Da li sada na scenu treba da stupi država, ili grad, ili svi zajedno sa stanovnicima naselja? I kako to treba uraditi? Obnoviti ih arheološki, ili prilagoditi današnjem vremenu? Ko treba da bude u projektantskom timu? Na održanoj tribini postavljena su ova i mnoga druga važna pitanja, te se probalo doći do nekih predloga za buduće delanje.
Moderator: Snežana Ristić
Učesnici: Nataša Đurić (ŽAD), Jasmina Đokić (Nove planske prakse), Milenija Marušić, Olivera Gaborov Lazić, Nađa Vujović i Tamara Nikolić (NVO Kulturni Cerak)

IZMEĐU DVE BINE

Godišnje nagrade za arhitekturu u periodu maj 2022 – april 2023.
Arhitektonski i urbanistički konkursi u periodu maj 2022 – april 2023.
Organizatori: Društvo arhitekata Beograda (DAB) i Udruženje arhitekata Srbije (UAS)